Δημο-χωρογραφικά στοιχεία - Προέλευση ονόματος

Το Κουτσελιό
Το Κουτσελιό είναι χωριό που βρίσκεται στο Νομό Ιωαννίνων, 10 χιλιόμετρα νότια της πόλης των Ιωαννίνων. Διοικητικά υπάγεται στο δήμο Ιωαννιτών μετά την εφαρμογή του προγράμματος Καλλικράτης, ενώ μέχρι το 2010 άνηκε στο Δήμο Παμβώτιδος. Βρίσκεται χτισμένο πάνω σε τέσσερις μικρούς λόφους (Βίγλα, Ράχη, Αλώνια, Προσήλιο) και σε υψόμετρο 560μ.
Το Κουτσελιό αναγνωρίσθηκε ως Κοινότητα με το Βασιλικό Διάταγμα 7.8.1919 με έδρα το Κουτσελιό και με συνοικισμούς που την αποτελούσαν : το Κουτσελιό, η Γορίτσα, τα Κυπαρίσσια (Φράσταινα) και οι Μουζακαίοι.  .
Το διάταγμα  εκείνο για την ίδρυση της κοινότητας ύστερα από τον πόλεμο του1912-13( όπως το βρήκαμε στο βιβλίο "Ο δήμος Παμβώτιδας και τα δημοτικά διαμερίσματά του", του Κ. Σιόντη) έχει ως εξής:

ΕΦΗΜΕΡΙΣ ΤΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΕΩΣ ΤΟΥ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ
Εν Αθήναις τη 19η Αυγούστου 1919 τεύχος Α.
Αριθμός φύλλου 184.
Περί συστάσεων δήμων και κοινοτήτων εν τω νομώ Ιωαννίνων
ΑΛΕΞΑΝΡΟΣ ΒΑΣΙΛΕΥΣ ΕΛΛΗΝΩΝ
........................................................................
139. Ο συνοικισμός Κουτσολιό υπό το όνομα "Κοινότης Κουτσολιό" και
με έδραν τον ομώνυμον συνοικισμόν.
Προς την κοινότητα Κουτσολιό ενούνται οι συνοικισμοί Γορίτσα, Φράσταινα και Μουζακαίοι.
Εν Αθήναις τη 7η Αυγούστου 1919
Ο ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ
Ο επί των εσωτερικών Υπουργός
Κ.Δ. Ρακτιβάν
Όμως οι συνοικισμοί Μουζακαίων και Κυπαρισσίων αποσπάστηκαν με διάταγμα στις 26/01/1928,ΦΕΚΑ΄16/1928 και αποτέλεσαν την κοινότητα Μουζακαίων.
Σήμερα όλα αυτά τα χωριά ανήκουν στο δήμο Ιωαννιτών.

Έχει έκταση 11.900 στέμματα. Από την έκταση αυτή τα 7.200 στρ. είναι καλλιεργούμενα , 4200 στρ. βοσκότοποι και 500 στρ. σπίτια , δρόμοι κ.λ.π.  Αποτελείται από ένα πεδινό τμήμα και ένα ημιορεινό. Το πεδινό τμήμα (Κάμπος) το χειμώνα κατακλύζονταν από νερά της βροχής.  Από το 1970 γίνεται η άρδευση του, ενώ παλαιότερα τα νερά τα απορροφούσαν οι χωνεύτρες (καταβόθρες).

Το χωριό δεν έχει δάση και νερά. Για την ύδρευσή τους οι κάτοικοι μέχρι το 1972 είχαν τα πηγάδια του Αγίου Νικολάου, του Αγίου Ιωάννη και αυτό της Καραμίνας. Τη μεταφορά του νερού την έκαναν οι γυναίκες που ζαλικώνονταν τη βαρέλα ή με τα γαϊδουράκια τους.

Το Κουτσελιό σύμφωνα με τις διηγήσεις του Αναστασίου Βλαχόπουλου, είναι η νέα ονομασία της παλαιάς κωμόπολης Κοτύλαιον που καταστράφηκε το 148 πΧ από το Ρωμαίο στρατηγό Αιμίλιο Παύλο .Την ονομασία του χωριού θα τη συναντήσουμε σε διάφορες μορφές σε ιστορικά κείμενα π.χ. Κουτσουλιό, Κοτσιλιόν, Κουτσολιό
Σύμφωνα όμως με μια παράδοση  το όνομα του χωριού προέρχεται από το όνομα του πρώτου κατοίκου που λεγόταν Ηλίας και ήταν κουτσός. Με το πέρασμα των χρόνων οι δύο λέξεις προφέρονται σαν μια : Κουτσελιάς. Για ευφωνία σχηματίστηκε το όνομα Κουτσελιό.

Πληθυσμός: Το 1895 οι κάτοικοι του χωριού ήταν 150 γυναίκες και 145 άντρες. Το 2001 ήταν 1.118,  ενώ στην απογραφή του 2011 ο πληθυσμός του χωριού ανέρχεται στους 1.100 κατοίκους.






Η Γορίτσα
Η Γορίτσα είναι συνοικισμός του Κουτσελιού. Έχει υψόμετρο 580 μέτρα και σήμερα υπάγεται στον δήμο Ιωαννιτών. Το όνομα του χωριού , σύμφωνα με το βιβλίο του Κ. Σιόντη " Ο δήμος Παμβώτιδας και τα δημοτικά διαμερίσματά του", πιθανόν να προέρχεται από τη σλάβικη λέξη "γόρα" που σημαίνει βουνό, λόφος ,ύψωμα και τη σλάβικη υποκοριστική κατάληξη -ιτσα. Με την αποβολή του α για ευφωνία προέκυψε το όνομα Γορίτσα. 







Κυπαρίσσια 
Ημιορεινός οικισμός με 100 κατοίκους περίπου, χτισμένο σ΄έναν καταπράσινο λόφο.Το χωριό αυτό λεγόταν Φράσταινα και αρχικά άνηκε στην κοινότητα Κουτσελιού. Στη συνέχεια αποτέλεσε με τους Μουζακαίους  ξεχωριστή κοινότητα, ενώ σήμερα ανήκει στο δήμο Ιωαννιτών. Με το προεδρικό διάταγμα Δ. 11/09/1928,ΦΕΚ Α΄193/1928 μετονομάστηκε σε Κυπαρίσσια. Η νέα ονομασία δόθηκε από τρία κυπαρίσσια που υπήρχαν στην περιοχή.





Μουζακαίοι
Το χωριό Μουζακαίοι βρίσκεται νοτιοανατολικά της πόλης των Ιωαννίνων, χτισμένο στην πλαγιά του λόφου Μεγαλπάδες,που σημαίνει έδαφος μ΄επίπεδες και ομαλές επιφάνειες 
Πότε και από ποιους κτίστηκε το χωριό είναι άγνωστο.Στο βιβλίο του Κ. Σιόντη που αναφέραμε παραπάνω βρίσκουμε ότι ίσως να το ίδρυσαν  Χριστιανοί κάτοικοι από την Μουζακιά της Αλβανίας το 1346 ,που οι Σέρβοι με το βασιλιά Στέφανο Δουσάνη Ντούσαν υποδούλωσαν την Αλβανία και την Ήπειρο και όλη σχεδόν την Ελλάδα. Οι τοπάρχες Αλβανοί που τους υποστήριξαν πήραν για ανταμοιβή μεγάλες περιοχές από την Ήπειρο για τσιφλίκια και τους έφεραν φτωχές οικογένειες από την Αλβανία τα καλλιεργούν. Άλλη εκδοχή είναι ότι το χωριό ιδρύθηκε από τους Σλάβους πριν το 1.000 μ.Χ. 
Είναι ημιορεινό χωριό ,καταπράσινο με 600μ. υψόμετρο.







Το Χαροκόπι
Ο οικισμός αυτός βρίσκεται στη θέση του αλλοτινού χωριού Μπραδοβάρι. Μετονομάστηκε σε Χαροκόπι  το 1929 από τη φυσική πηγή που υπήρχε στην περιοχή φημισμένη για το νερό της , η οποία πρόσφερε χαρά στους περαστικούς.
Το έδαφος του χωριού είναι πεδινό και ημιορεινό με το ψηλότερο σημείο να φτάνει στα 540μ.  Το 2001 είχε 332 κατοίκους. Σήμερα ανήκει στο Δ. Ιωαννιτών.



Τα Σερβιανά
Είναι από τους παλαιότερους οικισμούς της Ηπείρου, Βρίσκεται 14 χιλιόμετρα νότια των Ιωαννίνων και αποτελείται από 3 συνοικισμούς (ή μαχαλάδες στην τοπική διάλεκτο): Κάτω μαχαλάς ή Σερβιανά, Πάνω μαχαλάς ή Αγιος Ταξιάρχης, Μολυβαδιά ή Κατούσκα. Ανήκει στο δήμο Δωδώνης. Είναι ημιορεινό χωριό με 711μ. υψόμετρο. Συνορεύει με το Κουτσελιό, το Ελληνικό και το Αυγό.
Για την ονομασία του χωριού υπάρχουν τρεις θεωρίες: Η πρώτη ότι οφείλεται σε εγκατάσταση επιδρομέων Σέρβων κατά τη Βυζαντινή εποχή, χωρίς όμως ιστορικές αποδείξεις. 
Η δεύτερη ότι προέρχεται από τη λέξη σεργιάνι(= βόλτα, περίπατος):σεργιάνι>Σεργιανά>Σερβιανά.
Η τρίτη θεωρία πιστεύει πως πιθανότατα ο όρος Μολυβαδιά, με βάση ιστορίες παλιών, προήλθε από ένα δέντρο. Το οποίο είχε ένα είδος αχλαδιού μεγαλύτερο μέγεθος απ' ότι το συνηθισμένο. Το έλεγαν Μολυβάδα το αχλάδι αυτό και μάλλον πήρε από εκεί την ονομασία του ο συνοικισμός των Σερβιανών η Μολυβαδιά.
Αναγνωρίστηκαν ως κοινότητα το 1919 . Το 1920 είχε 280 κατοίκους, ενώ σήμερα έχει περίπου 450 κατοίκους.